Maria Jacek urodziła się 7 lutego 1946 roku w Rzeszowie. Tam ukończyła szkołę podstawową i średnią. Studia odbyła w Krakowie i Lublinie na UMCS, gdzie obroniła pracę dyplomową. Ponadto ukończyła studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim. Swoje życie zawodowe związała z upowszechnianiem kultury. Pracowała w instytucjach kultury w Rzeszowie, Tarnobrzegu, Opatowie, Sandomierzu i Nisku. W latach 1981-1991 pełniła funkcję dyrektora Biura Wystaw Artystycznych w Sandomierzu. W czasie jej urzędowania sandomierskie BWA wzbogaciło się o kilkaset prac wybitnych twórców polskich i zagranicznych. Dzięki niej pozostała też w Sandomierzu ogromna kolekcja unikatowego szkła artystycznego.
Maria Jacek prezentująca pokonkursową wystawę „Szanujmy Matkę Ziemię” w NCK „Sokół”, fot. z archiwum Janusza Ogińskiego.
W latach 1993-2004 była dyrektorem Niżańskiego Centrum Kultury „Sokół”. Tam również doprowadziła nowopowstałą placówkę do wzorowej działalności.
Maria Jacek z pracownikami NCK „Sokół” podczas „Benefisu Sokoła”, 2024 r., fot. z archiwum NCK „Sokół”.
W NCK „Sokół” uruchomiono ponownie kino, salę wystawową, a także galerię. Był to słynny na całe województwo podkarpackie „Salon Sztuki” w Nisku. Prezentowano w nim dzieła wybitnych twórców z Krakowa, Sandomierza, Warszawy, Rzeszowa, Kazimierza Dolnego.
Niżańska Kapela Ludowa przed niżańskim „Salonem Sztuki”, fot. z archiwum NCK „Sokół”.
Galeria niżańska udostępniana była też artystom miejscowym. Prezentowane były w niej prace Stanisława Świecy, Kazimiery Myk-Magdziak, Stanisława Popka, Sławomira Tomana, Pauliny Kary, Haliny Pałki i wielu innych, w tym rzeźbiarzy i malarzy amatorów.
Maria Jacek wręczająca kwiaty Stanisławowi Świecy podczas wernisażu jego prac w „Salonie Sztuki”, fot. z archiwum NCK „Sokół”.
Dzięki dyrektor Marii Jacek Niżańskie Centrum Kultury „Sokół” znane było też z takich inicjatyw jak „Niżańskie Święto Chleba” czy Międzynarodowy Konkurs Plastyczny dla Dzieci i Młodzieży „Szanujmy Matkę Ziemię”.
Jednak prawdziwą jej pasją była działalność w Towarzystwie Sztuk Pięknych w Stalowej Woli, którego była założycielką i pierwszym prezesem. Towarzystwo powstało w połowie kwietnia 1992 roku i pod jej przewodnictwem działało nieprzerwanie do 2000 roku. W tym czasie stowarzyszenie zorganizowało kilkadziesiąt imprez: wystaw plastycznych, benefisów, zabaw o charakterze dobroczynnym, a nawet promocji książek. Z ważniejszych wymienić należy benefisy: malarza i grafika Andrzeja Karwata, satyryka Antoniego Chodorowskiego, malarki Alicji Czajkowskiej-Magdziak i Bogumiły Herdzik – dyrektorki Spółdzielczego Domu Kultury w Stalowej Woli. Towarzystwo zorganizowało kilkanaście wystaw indywidualnych, m.in. Andrzeja Karwata z Sandomierza, Romana Zielińskiego z Krakowa, Antoniego Chodorowskiego z Warszawy, Stanisława Popka ze Stalowej Woli, Tadeusza Maja z Kielc, Teresy Wójtowicz z Tarnobrzega. Były też dwie wielkie wystawy zbiorowe: „Powroty I” i „Powroty II”. Obydwie ukazywały twórczość kilkunastu wybitnych artystów związanych z naszym regionem, m.in. malarza Alfonsa Karpińskiego urodzonego w Rozwadowie i pochodzącego z Niska rzeźbiarza Jana Sieka. W grudniu 1992 roku Towarzystwo zorganizowało bal dobroczynny na rzecz nowopowstałego wówczas Oddziału Intensywnej Terapii w stalowowolskim szpitalu.
Od tamtego czasu kapituła wyznaczona przez Towarzystwo zaczęła przyznawać honorowe tytuły „Ona i On” dla osób szczególnie zasłużonych dla rozwoju kultury w Stalowej Woli. Laureatami tej nagrody byli w kolejności: Bogusława Herdzik, Andrzej Codogni, Janina Sagatowska, Andrzej Gieraga, Anna Bednarczyk, Andrzej Gajec. Zorganizowano także dwie promocje książek: „Alergia, jak dobrze żyć bez świądu skóry” autorstwa doktor Danuty Myłek oraz „Uparte chłopskie kochanie”- wiersze napisane przez poetkę ludową Stanisławę Pudełkiewicz z Krzeszowa.
Stalowowolskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych miało też szczególny wkład w powstanie Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli. To w tym gronie pasjonatów zrodził się pomysł utworzenia takiej placówki w Stalowej Woli. Maria Jacek i Małgorzata Codogni jako pierwsze złożyły wizytę ks. prof. Wilhelmowi Gaj-Piotrowskiemu, by zachęcić go do współpracy. Niedługo po tym, 9 stycznia 1995 roku, z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych zawiązał się Społeczny Komitet na rzecz Powołania Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli. Honorowym przewodniczącym Komitetu został prezydent Andrzej Gajec, robocze przewodnictwo objął Kazimierz Rostek, sekretarzem została Maria Barwińska, a skarbnikiem Janusz Ogiński.
27 lutego 1995 roku Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych zorganizowało w kawiarni artystycznej „Pod Papugami” konferencję naukową pt. „Dlaczego Muzeum w Stalowej Woli”. Wziął w niej udział ks. prof. Wilhelm Gaj-Piotrowski, prezydent Stalowej Woli Andrzej Gajec i Krzysztof Ruszel, dyrektor Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. To wtedy ks. profesor Gaj-Piotrowski powiedział: „Mam już ponad 70 lat. Czuję, że się kończę. Chcę więc zafundować Stalowej Woli muzeum z prawdziwego zdarzenia. Jeśli miasto nie dorośnie do tego daru, zbiory moje zasilą inne muzea”. Niedługo po tym, 5 maja 1995 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Stalowej Woli zorganizowana została wystawa pn. „Konstytucja 3 Maja inspiracją walk narodowo-wyzwoleńczych”, której eksponaty pochodziły z kolekcji księdza profesora. 31 sierpnia 1995 roku prezydent Andrzej Gajec powołał pełnomocnika do spraw utworzenia muzeum w Stalowej Woli. Została nim starszy kustosz Niżańskiego Centrum Kultury „Sokół” – Lucyna Mizera, wówczas podwładna Marii Jacek. 14 listopada 1995 roku Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Stalowej Woli przekazało na rzecz przyszłego muzeum w Stalowej Woli kolekcję własną składającą się z 30 dzieł najwybitniejszych współczesnych polskich malarzy i grafików. Była to pierwsza darowizna, jaką otrzymało muzeum.
Maria Jacek zmarła 5 listopada 2022 r. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 14 listopada w Kaplicy Cmentarnej w Stalowej Woli. Zmarła została pochowana na stalowowolskim cmentarzu komunalnym.
Zawiadomienie o śmierci Marii Jacek, fot. z archiwum Janusza Ogińskiego.
Janusz Ogiński
